مرحبًا! Bu yazımızda yeni serimizin ilk yazısı olan Arapça diline göz atacağız. Hazırsanız başlayalım!

Arapça, Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Çoğunlukla Arap Yarımadası ve Kuzey Afrika’da konuşulur. Latin alfabesiyle değil Arap alfabesiyle ve sağdan sola yazılır.

Arap alfabesi, 28 harften oluşur ve sağdan sola yazılır. Harfler hareke adındaki işaretler ile yanına sesli harf kazanır. Bu harekeler: üstün,esre,ötre,şedde,cezm-ya da sükûn-,med,tenvin ve çekerdir. Bu harekeler günlük hayatta pek kullanılmaz ancak Kuran’da ve şiirlerde karşımıza çıkabilir ve Arapça okuma yazmayı kolaylaştırır. Şimdi bu harekelere bakalım:

Harfin üstüne yazılır ve e,a sesleri verir.
نَصَرَ        غَفَرَ         خَلَقَ         جَعَلَ
nasara   gafara   halaka   Ce’ale

Harfin altına yazılır ve ı,i sesleri verir.
خَشِيَ        عَمِلَ         رَضِيَ         غَضِبَ
haşiye   A'mile   radiye   galibe

Harfin altına yazılır ve u,ü sesleri verir.
وُضِعَ        كُتِبَ         ذُكِرَ         فُتِحَ
Vudia'   kutibe   zukira   futiha

Üzerinde bulunduğu harfi iki kere okutur ve önceki harfe bağlar.
اَنَّ        اِلاَّ         اِنَّ         ثُمَّ
enne   illa   inne   summe

Üzerinde bulunduğu harfi bir önceki harfe bağlar (durdurur).
كُنْ        عَنْ         قَدْ         مِنْ
kun     A'n       gad       min

Med yani uzatma harfleri üç tanedir. Bunlar: elif(ا),vav(و) ve ye(ى)’dir.

Tenvin üçe ayrılır: Fethatân(iki üstün), Kesretân(iki esre) ve Dammetân(iki ötre).

Fethatân:Üstüne geldiği harfi -en,-an sesiyle bitirir. Üst üste iki üstün ile yazılır.

     مَدْرَسَةً        اَزْوَاجًا         قَرْيَةً               كَثيرًا
medreseten   ezvacen   karyeten   kesiran

Kesretân:Altına geldiği harfi -ın,-in sesiyle bitirir. Alt alta iki esre ile yazılır.

بَعْضٍ            يَوْمٍ         قُوَّةٍ         شَدِيدٍ
Ba'din   yavmin   kuvvatin   şedidin

Dammetân:Üstüne geldiği harfi -un,-ün sesiyle bitirir. Yan yana iki ötre ile yazılır.

     مُصِيبَةٌ          جُنَاحٌ         حَسَنَةٌ               فِتْنَةٌ
musibetun   cunahun   hasenetun   fitnetun

Üstüne geldiği harfi 2 elif miktarı uzatır.

Arapça birçok lehçeden oluşmaktadır. Bu yüzden Arapça öğrenmeye başlamadan önce öğrenmek istediğiniz lehçeyi seçmek iyi olacaktır çünkü lehçeler arasında çok büyük farklar vardır ancak MSA(Modern Standart Arabic) ya da Fusha Arapçaları ortak Arapça sayılabilir ve Arap medya kuruluşlarında, gazete ve televizyonlarda vs. kullanılmakta ve başlangıç için en iyi seçenek olmaktadır. Bu temel ortak Arapçaları öğrendikten sonra diğer lehçelere odaklanmanız sizin için daha iyi olacaktır ve öğrenmenizi kolaylaştıracaktır. Arapça’nın lehçelerine gelirsek bunlara: Arabistan Arapçası, Irak Arapçası, Levant Arapçası, Mısır Arapçası, Mağrip Arapçası, Sudan Arapçası sayılabilir. Bunlardan bazılarına kısaca göz atalım.

Mısır’da konuşulan Arapça lehçesidir. Arapça’nın en yaygın,en çok konuşulan ve öğrenilen lehçesidir.

Lübnan,Ürdün,Suriye,Filistin,İsrail ve Türkiye’nin bir bölümünü kapsayan Levant bölgesinde konuşulur. Mısır Arapçası ile birlikte en prestijli iki ana Arapça lehçesinden biri kabul edilir.

Mağrip Arapçası ya da Batı Arapçası;Fas,Cezayir,Tunus,Libya’da konuşulmaktadır.

Klasik Arapça, 7. yüzyıldan Orta Çağ'a kadar şiir, yazı ve hitabet gibi alanlarda kullanılan, Arapçanın resmi ve edebi halidir. Bugün kullanılan Modern Standart Arapça da bu dilin devamıdır. Günümüzde haberlerde, resmi yazılarda ve bazı TV programlarında bu modern versiyon kullanılır. Kelimelerde ve anlatım tarzında bazı farklar olsa da, dilin yapısı büyük ölçüde aynıdır.

Arapça, kök temelli bir dildir. Bu, kelimelerin genellikle üç harfli bir kökten türetildiği anlamına gelir. Örneğin, "k-t-b" kökü yazmakla ilgili birçok kelimenin temelini oluşturur: kitāb (kitap), kātib (yazar), maktab (ofis) gibi. Bu sistem, kelime türetmeyi düzenli ve mantıklı hale getirir.

Arapçada kelimeler üç ana gruba ayrılır: isimler, fiiller ve edatlar.

• İsimler: İnsan, hayvan, nesne ya da soyut kavramları ifade eder.
• Fiiller: Bir eylem ya da olay bildirir.
• Edatlar: Cümlede anlam ilişkileri kurar, Türkçedeki “ile, için, gibi” kelimelerine benzer.

Arapçada iki ana cümle yapısı vardır:

1. İsim cümlesi: Fiil içermez. Örneğin: al-kitābu mufīdun (Kitap faydalıdır).
2. Fiil cümlesi: Fiille başlar. Örneğin: kataba ʾAhmad ar-risālah (Ahmed mektubu yazdı).

Cümle öğeleri genellikle "fiil + özne + nesne" sırasıyla dizilir ama anlam açısından farklı sıralamalar da mümkündür.

Arapçada üç temel fiil zamanı vardır:

• Geçmiş zaman (māḍī): Bitmiş eylemleri anlatır.
  Örn: kataba (yazdı).
• Şimdiki/Gelecek zaman (muḍāriʿ): Devam eden ya da ileride olacak eylemler için kullanılır.
  Örn: yaktubu (yazıyor/yazacak).
• Emir (ʾamr): Bir eylemi yapma çağrısıdır.
  Örn: uktub! (yaz!).

Fiiller, şahıslara göre çekimlenir ve bu çekimlerde fiilin başına ya da sonuna ekler gelir.

Şahıs zamirleri, cümlede özne yerine kullanılır ve çoğu zaman fiilin yapısında zaten yer alır.

• ana (ben),
• anta / anti (sen – erkek/kadın),
• huwa / hiya (o – erkek/kadın),
• naḥnu (biz),
• antum (siz),
• hum (onlar).

Örneğin, "katabtu" fiilinde "-tu" eki "ben" anlamı verir. Yani “Ben yazdım” demek olur.

Arapçada kelimenin sonundaki hareke (ünlü) değişerek kelimenin cümledeki görevini belirtir. Bu sisteme i‘râb denir.

• kitābun: özne (bir kitap),
• kitāban: nesne (kitabı),
• kitābin: tamlayan (kitabın).

Bu özellik, Arapçayı anlam açısından çok hassas ve anlamı bağlama göre netleştirebilen bir dil haline getirir.

• Düzenli çoğullar: Erkek için genellikle “-ūn”, kadın için “-āt” ekiyle yapılır.
  Örn: muslim → muslimūn (Müslüman → Müslümanlar).
• Düzensiz çoğullar: Kelimenin yapısı değişir.
  Örn: kitāb → kutub (kitap → kitaplar).

Burada dilbilgisiyle ilgili daha fazla ayrıntıya girmeyeceğim çünkü Arapça çok köklü ve görece bir o kadar da zor bir dil ancak kişisel fikrimce dünyanın en güzel dili ve herkesin bir göz atması gereken bir dil olduğunu düşünüyorum. Sizin de Arapça hakkındaki görüşlerinizi bekliyorum. Dünya Dilleri serisinin bir sonraki yazısında görüşmek üzere!

• Wikipedia katılımcıları (2025). Arapça. Vikipedi, Özgür Ansiklopedi. Erişim tarihi 10.24, Haziran 1, 2025 url:https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arap%C3%A7a&oldid=35101494.